Energiebalans 2024: een complete marktanalyse

2024 kenmerkte zich door tegenstrijdige energietendensen: enerzijds waren de gevolgen van een nog altijd volatiele markt voelbaar, anderzijds pasten consumenten hun keuzes aan in functie van de nieuwe normaliteit na de energiecrisis. In dit artikel brengen we een diepgaande analyse van de markttendensen in 2024, het aangepaste gedrag van de Belgische consument en de oplossingen –energievergelijkers als tussenschakels– die antwoord boden op de uitdagingen die we trotseerden.

Onze bevindingen zijn gebaseerd op interne gegevens die we bij Energie-Vergelijker.be het voorbije jaar verzamelden, en die een unieke en gedetailleerde kijk bieden op de energiemarkt in 2024. We vergeleken deze informatie en vulden ze aan met gegevens en analyses gebubliceerd door erkende instanties zoals de CREG, de VREG en de CWaPE. Zo ben je zeker van een betrouwbaar en nauwkeurig resultaat.

Deze balans voor 2024 illustreert hoezeer de Belgische energiemarkt blijft veranderen, met regionale verschillen en steeds complexere keuzes voor de gezinnen. Die dynamiek begrijpen, is essentieel om tijdig in te spelen op nieuwe uitdagingen, burgers te begeleiden in de optimalistie van hun budget en hen te sensibiliseren.

Stand van zaken energiemarkt 2024

2024 was een jaar waarin de energieprijzen sterk schommelden als gevolg van geopolieke, klimatologische en economische factoren. In dit artikel bespreken we de prijsevolutie gedurende het voorbije jaar. Voor aardgas baseren we ons op de prijzen van de TTF-groothandelsmarkt, voor elektriciteit op de Belpex-prijzen.

Januari-februari

Hogere gemiddelde temperaturen en comfortabele gasvoorraden deden de vraag naar elektriciteit fors dalen en de gasprijzen kelderen. Ook de elektriciteitsprijzen gingen daardoor omlaag.

Maart-april

In maart leidden een koudegolf, een ontoereikende productie van hernieuwbare energie en hoge steenkoolprijzen tot een tijdelijke stijging van de gasprijzen. Door de Israëlisch-Iraanse aanvallen gingen de prijzen in april nog verder de hoogte in en nam de uitvoer van vloeibaar gas (NLG) af.

Mei-juni

Deze periode kenmerkte zich door een opeenstapeling van slecht nieuws: ontoereikende productie van hernieuwbare energie, stijging van de steenkoolprijzen en spanningen in de gasmarkt. De gasprijzen bereikten het hoogste niveau van 2024.

Juli-augustus

In augustus overschreed de gasprijs de kaap van € 40/MWh door de aanhoudende internationale spanningen, ondanks sterke fundamentele factoren en grotere gasvoorraden dan verwacht.

September-oktober

Terugkeer naar een zekere stabiliteit in Europa en een toename van de nucleaire productie. Hogere temperaturen dan gemiddeld in oktober deden de vraag naar energie dalen en creëerde opportuniteiten.

November

De opmerkelijke daling in de productie van hernieuwbare energie zorgde ervoor dat meer stroom werd opgewekt uit aardgas. De uurprijzen voor elektriciteit piekten tot € 139/MWh.

Economische context en opvallende gebeurtenissen in 2024

• Geopolitiek In april verstoorden spanningen in het Midden-Oosten de export van vloeibaar aardgas (NLG), wat de prijzen in Europa tijdelijk uit de pan deed rijzen. In mei was er een nijpend tekort aan steenkool als gevolg van sancties tegen Rusland. Daardoor werden we afhankelijker van NLG, wat de volatiliteit op de markt deed toenemen en de bevoorradingszekerheid aan het wankelen bracht.

• Weersomstandigheden De productie van zonne- en windenergie in 2024 stond op een laag pitje. Daardoor werd vaker teruggegrepen naar fossiele brandstoffen, die de hoogte ingingen door de toegenomen vraag. Anderzijds kenden we een vrij zachte winter, waardoor we minder vaak de verwarming aanzetten en de energiemarkt wat op adem kon komen.

• Nucleaire productie Doordat bepaalde Europese kerncentrales, met name in Frankrijk, weer op volle kracht begonnen te draaien, stabiliseerden de elektriciteitsprijzen zich. De toegenomen nucleaire productie garandeerde een zeker evenwicht ondanks dat de vraag naar energie geregeld piekte en de productie van hernieuwbare energie onstabiel was (weinig wind en zon,…).

Evolutie van de prijzen voor consumenten

Om de evolutie van de prijzen van de energiecontracten in 2024 in kaart te brengen, bekeken we de goedkoopste vaste en variabele contracten voor gas en elektriciteit in de markt van de laatste vier maanden. De bedragen in de tabellen hieronder zijn een schatting van de jaarlijkse factuur voor een contract afgesloten in de vermelde maand, uitgaande van een gemiddeld jaarlijks verbruik van 3.500 kWh elektriciteit (met een enkelvoudige meter) en 17.000 kWh aardgas. Deze gegevens zijn afkomstig van maandelijkse simulaties op basis van de tarieven van de energieleveranciers berekend volgens de VREG-methodologie.

Evolutie van de gas- en elektriciteitsprijzen in Vlaanderen

Maand	Elektriciteit vast (€)	Aardgas vast (€)	Elektriciteit variabel (€)	Aardgas variabel (€)
September	1.100,3	1.423,1	905,2	1.145,1
Oktober	1.021,5	1.340,2	830,8	1.065,4
November	995,3	1.318,1	849,7	1.129,4
December	1.024,0	1.363,8	881,7	1.176,1

Evolutie van de gas- en elektriciteitsprijzen in Wallonië

Maand	Elektriciteit vast (€)	Aardgas vast (€)	Elektriciteit variabel (€)	Aardgas variabel (€)
September	1.250,4	1.660,8	1.051,1	1.389,9
Oktober	1.167,4	1.578,0	981,6	1.315,3
November	1.145,0	1.555,9	995,6	1.367,2
December	1.174,1	1.620,3	1.032,5	1.430,9

Evolutie van de gas- en elektriciteitsprijzen in Brussel

Maand	Elektriciteit vast (€)	Aardgas vast (€)	Elektriciteit variabel (€)	Aardgas variabel (€)
September	1.299,8	1.605,2	1.141,0	1.419,0
Oktober	1.251,1	1.584,3	1.094,1	1.356,6
November	1.243,7	1.318,1	1.132,6	1.447,4
December	1.283,9	1.649,3	1.199,5	1.455,9

Een energiecontract kiezen: regionale verschillen

Ook in 2024 bleef de energiemarkt volatiel en waren er opvallende regionale prijsverschillen.

Laten we eerst kijken naar de cijfers voor de drie gewesten samen. Gezien de markante energieprijsschommelingen, waren contracten met een variabel tarief op nationaal niveau interessanter dan die met een vast tarief, en dat zowel voor elektriciteit als aardgas.

Kijken we naar elk gewest apart, dan bleken de variabele contracten ook effectief de voordeligste in Vlaanderen. In Wallonië betaalden consumenten meer voor energie, en dan voornamelijk voor gas. Brussel was dan weer het duurste gewest voor elektriciteit.

Daar waar de energieprijzen in de maanden oktober en november licht daalden, gingen ze in december weer licht omhoog door de toegenomen vraag omwille van het koudere weer. Consumenten doen er dus goed aan de evolutie van de energietarieven goed op te volgen en het type contract te kiezen dat in hun gewest het voordeligst is.

Analyse en vergelijking met vorige jaren

Consumentengedrag en keuzes

Vaste vs variabele energiecontracten

Van alle contracten die via Energie-Vergelijker.be werden afgesloten in 2024 was 65% variabel (vs 59% in 2023) en slechts 35% vast (vs 41% in 2023). Uit die tendens blijkt dat steeds meer consumenten kiezen voor de goedkoopste oplossingen.

Waarom kiezen voor een variabel energiecontract?

• Prijs Tijdens de energiecrisis van 2022 wonnen de variabele contracten aan terrein aangezien er bijna geen vaste contracten meer bestonden. De historisch hoge energieprijzen maakten vaste contracten onbetaalbaar, zowel voor consumenten als voor energieleveranciers. Die laatsten verhoogden hun marges voor hun vaste contracten immers aanzienlijk om zich beter in te dekken. Zelfs toen de prijzen opnieuw redelijk waren, bleven de variabele contracten aantrekkelijk. Variabele tarieven zijn vaak voordeliger dan vaste. Leveranciers kunnen bij variabele contracten namelijk lagere winstmarges hanteren aangezien de langetermijnrisico’s kleiner zijn.

• Vertrouwen Na een crisisperiode met onvoorspelbare prijsschommelingen, brak dankzij de toegenomen bevoorradingszekerheid een rustigere periode aan. Het vertrouwen van de Belgische consument groeide, waardoor hij meer geneigd was een variabel energiecontract af te sluiten. In volle crisisperiode in 2022 waren vaste contracten zo goed als van de radar verdwenen. Consumenten waren dus genoodzaakt hun gewoonten aan te passen en in te tekenen op een variabel contract. Ook na de energiecrisis werd dit type contract in de media veelvuldig aangeprezen als de voordeligste oplossing, waardoor het consumentenvertrouwen in een variabel contract alleen maar verder toenam.

Groenestroomcontracten

Uit de gegevens die we verzamelden op Energie-Vergelijker.be blijkt dat de Belgische consument steeds vaker kiest voor groenestroomcontracten.

In 2024 was 77% van alle nieuwe contracten afgesloten op ons vergelijkingsplatform 100% groen (vs 47% in 2022 en 65% in 2023). Analyseren we onze interne cijfers per gewest en de rapporten van de VREG, dan komt het neer op 82% voor Vlaanderen, 81% voor Wallonië en 50% voor Brussel.

Waarom kiezen voor een groenestroomcontract?

• Sensibilisering De Belgische overheid heeft sterk ingezet op sensibiliseringscampagnes rond milieu via educatieve en media-initiatieven. Burgers beseffen steeds beter dat het belangrijk is hun ecologische voetafdruk te verkleinen en hun gewoonten aan te passen. Een steeds groter publiek ziet dankzij de sensibiliseringscampagnes de voordelen van de energietransitie en begrijpt beter wat er op het spel staat. Dat moedigt aan om te kiezen voor duurzame oplossingen.

• Diversifiëring Om een antwoord te bieden op die grotere ecologische bewustwording, begonnen Belgische energieleveranciers hun aanbod sterker te diversifiëren, door onder meer scherpgeprijsde groenestroomcontracten aan te bieden. Groene stroom is dus voor veel meer gezinnen betaalbaar geworden. In 2024 opteerde het merendeel van de consumenten voor groene stroom, zonder al te diep in de buidel te moeten tasten.

• Vertrouwen Ook de regionale energieregulatoren hebben hun steentje bijgedragen, door aanbiedingen van groene stroom te bekronen met een label. Zo kan je aan de hand van de GreenCheck-tool makkelijk de oorsprong van de geleverde elektriciteit achterhalen. Het VertVolt-label garandeert dan weer dat gecertificeerde aanbiedingen strikte criteria respecteren, om de ontwikkeling van duurzame oplossingen als alternatief voor fossiele energie te bevorderen. Dankzij de steun van de regulatoren groeit het vertrouwen van de gezinnen in deze aanbiedingen, wat de energietransitie in een stroomversnelling brengt.

Regionale en sociodemografische tendensen

De keuze van de consument is sterk afhankelijk van de regio waar hij woont en zijn sociodemografisch profiel. De twee grootste energievergelijkers in België, Mijnenergie.be en Energie-Vergelijker.be, onthullen andere gedragspatronen naargelang regio en leeftijd.

Verdeling groene contracten volgens regio

Zowel Vlaamse als Waalse consumenten hebben een duidelijke voorkeur voor groenestroomcontracten: respectievelijk 82% en 81% van de nieuwe contracten afgesloten op de vergelijkingsplatformen waren groen. Het percentage voor Brussel (50%) is beduidend lager. Er zijn verschillende verklaringen voor die verschillen:

• Een rijpere energiemarkt in Vlaanderen, waar het aanbod groenestroomcontracten groter is en er meer gesensibiliseerd wordt
• Gewestelijke verschillen in het commerciële energieaanbod

Regionale verschillen ‘groene’ contracten

Verdeling vaste en viariabele contracten volgens regio

In 2024 vertegenwoordigden de variabele contracten 70% van de contracten in Vlaanderen, 65% in Brussel en 64% in Wallonië. Dit subtiele verschil valt deels te verklaren door de grotere media-aandacht in Vlaanderen: in 2024 werd 65% van het energienieuws in België gepubliceerd in Vlaanderen. De Vlaamse pers heeft variabele contracten op grote schaal gepresenteerd als een voordelige oplossing. Daarbij werd vooral in de verf gezet dat variabele contracten goedkoper zijn en sneller mogelijke prijsdalingen in de markt volgen. Dankzij die grotere media-aandacht kregen Vlaamse consumenten meer vertrouwen in contracten met een variabel tarief en voelden ze zich gesterkt om erop in te tekenen.

Regionale verschillen variabele contracten

Keuze van een energiecontract volgens leeftijd

De keuze van een energiecontract varieert dus ook per leeftijd:

• Consumenten in de leeftijdscategorie 18 tot 40 jaar verkiezen een variabel contract (in bijna 75% van de gevallen) omwille van de flexibiliteit die het biedt en het besparingspotentieel.
• Consumenten van 40 en ouder kiezen eerder voor een vast contract (in bijna 60% van de gevallen) omwille van de stabiliteit die het biedt.

Verschillen vaste en variabele contracten volgens leeftijd

In 2022 bleek uit gegevens afkomstig van prijsvergelijkers dat vooral consumenten tussen 18 en 40 jaar kozen voor een groenestroomcontract (ongeveer 70% van de afgesloten contracten). Dat fenomeen werd toegeschreven aan de grotere milieubewustheid onder jongere generaties, waarop diverse mediacampagnes vaak gericht inspeelden.

In 2024 bleek dat de leeftijdsfactor verwaarloosbaar is. Consumenten van 40 jaar en ouder hebben hun achterstaand ingehaald en kozen bijna even vaak voor een groenestroomcontract als jongere consumenten.

Verschillen groene contracten volgens leeftijd

Welk contract genoot de voorkeur in België in 2024?

Een sociodemografische analyse toont aan hoe divers de voorkeuren van de Belgische consumenten zijn wanneer het aankomt op de keuze van een energiecontract. Hun keuze hangt af van hun leeftijd, woonplaats en levensstijl en weerspiegelt hun nood aan flexibiliteit, stabiliteit en duurzaamheid.

Online-prijsvergelijkers: wat is hun rol?

Prijsvergelijkingsplatformen zijn essentieel om informatie over energietarieven toegankelijk te maken voor een breed publiek. Dankzij prijsvergelijkers kunnen consumenten makkelijk energieaanbiedingen vergelijken, verschillende opties afwegen en het voordeligste contract kiezen.

In 2024 steeg het gebruik van Energie-Vergelijker.be in Vlaanderen met 20% in vergelijking met 2023. In Wallonië en Brussel daalde het gebruik met 25%, waarschijnlijk als gevolg van een stabilisatie van het gedrag na de crisis.

Volgens de Marktmonitor van de VREG, maakten vier op tien Vlaamse gezinnen in 2024 gebruik van een online-prijsvergelijker om een nieuwe energieleverancier te vinden. Opnieuw lijken Vlamingen beter vertrouwd te zijn met de voordelen van prijsvergelijkers voor energie.

De daling in het gebruik van vergelijkingsplatformen in Wallonië en Brussel is mogelijk het gevolg van een zekere moeheid na het intensieve gebruik ervan tijdens de energiecrisis.

Voordelen van een prijsvergelijker voor de consument

• Transparantie Prijsvergelijkers brengen meer transparantie in de tarieven en contractvoorwaarden van de verschillende leveranciers. Daardoor kan de consument een goed geïnformeerde keuze maken en behoudt hij een kritische blik.

• Concurrentie Prijsvergelijkers verhogen de concurrentie tussen leveranciers, waardoor ze steeds aantrekkelijkere aanbiedingen op de markt brengen. Door promoties in de kijker te zetten, stimuleren prijsvergelijkers energieleveranciers om steeds straffer uit de hoek te komen dan hun concurrenten.

2024, een overgangsjaar voor de energiesector

Groene contracten

De groenestroomcontracten verstevigden hun marktpositie in 2024. Er werden namelijk een pak meer groene contracten afgesloten. De prijskloof met de klassieke contracten verkleinde, waardoor Belgische consumenten van alle leeftijden duurzame oplossingen zijn beginnen omarmen.

Verschillen

De energiekeuze van de Belg was in 2024 sterk afhankelijk van leeftijd en woonplaats. Het toont aan dat leveranciers er alle belang bij hebben hun strategie aan te passen aan de diverse noden van de consument. Gezien de complexe en volatiele markt zijn heldere oplossingen op maat meer dan ooit aan de orde.

Het nieuwe normaal

Sinds de crisis van 2022, is energie weer betaalbaar, maar is er nog geen sprake van dezelfde stabiliteit als voordien. De aanhoudende marktschommelingen zijn het nieuwe normaal. Die onzekerheid maakt de markt complexer. Omdat kiezen nu moeilijker is dan vroeger, zijn correcte informatie een aangepaste tools een must.

Een prijsvergelijker als tussenschakel

Ook in 2024 bewezen online-prijsvergelijkingstools hun meerwaarde in de transformatie van de Belgische energiemarkt. Ze vergemakkelijken de administratie, bevorderen de concurrentie tussen leveranciers en helpen duizenden gezinnen om fors te besparen, zelfs met een duurzaam contract.

Consumenten passen zich aan, prijsvergelijkers zijn cruciaal

In 2024 kenmerkte de Belgische energiemarkt zich door aanhoudende prijsschommelingen en een gedragsverandering bij de consument. Geopolitieke, klimatologische en economische gebeurtenissen beïnvloedden de markt. De Belgische consumenten pasten zich aan en gingen actief op zoek naar oplossingen om hun energiebudget te optimaliseren.

Prijsvergelijkers zijn, gezien die complexiteit, een belangrijke tussenschakel. Enerzijds helpen ze gezinnen om een weloverwogen keuze te maken, anderzijds verscherpen ze de concurrentie tussen energieleveranciers. Zo blijft energie voor iedereen betaalbaar en aangepast aan ieders noden.